Heemkundige Kring Zoersel Heemkunde

HEEMKUNDE

HEEMKUNDE HEEFT EEN RUIME BEGRIPSINHOUD…

Wat is heemkunde dan?

Heemkunde is geen wetenschap op zichzelf, maar maakt, als methode, gebruik van verschillende wetenschappen bij onderzoek van de geschiedenis van een streek en haar bewoners. Heemkunde is dan ook toepassen van wetenschap(pen).
Heemkunde is een methode om alle aspecten die dit onderzoeksveld inhoudt te benaderen.
De studie van de eigen omgeving in heden en verleden. Zij omvat allerlei wetenschappen (geschiedenis, aardrijkskunde, geologie, demografie, sociologie, kunstgeschiedenis, dialectologie, volkskunde, naamkunde, antropologie, genealogie, biogeografie, enz.) in hun betrekking tot het lokale of regionale veld van onderzoek en is dus geen wetenschap op zichzelf.
(Winkler Prins, Basiseditie 2002)

In de mate dat onze Heemkundige Kring Zoersel multidisciplinair is samengesteld, of, veelzijdige belangstellingsvelden heeft, zijn wij wetenschapsbeoefenaars, kundig een synthese op te bouwen, of, kundig een deelaspect van het locale onderzoeksveld aan te dragen. Als heemkundigen richten wij onze aandacht op het geheel van de kennis en het verhaal van hetgeen in vroeger tijd is gebeurd m.b.t.het leven en verleden van het geheel van een plaatselijke gemeenschap, of de geschiedenis ervan in haar ruimste betekenis, met al haar aspecten.
Heemkunde is dus alles wat met geschiedenis, in zijn breedste betekenis, te maken heeft.
Heemkunde is dan ook de studierichting die vele wetenschapsdomeinen overspant om, in het plaatselijke onderzoeksterrein, de invloed en weerslag van de grote geschiedenis op de kleine geschiedenis, te ontleden.

Wat is grote geschiedenis enerzijds en kleine geschiedenis anderzijds?

Beiden hebben gemeen: feiten en hun maatschappelijke omstandigheden. Het heemkundig onderzoek steunt zich dus op feiten, dit is wat werkelijk is of heeft plaats gehad en waarvan het geschied-zijn vaststaat.
Deze feiten in hun plaatselijke gedaante vaststellen, ontleden, bestuderen, en er verslag over uitbrengen is de kleine geschiedenis. Dit is Heemkunde
Plaatselijke gemeenschappen leven enerzijds in hun besloten wereld, maar anderzijds is deze besloten wereld toch ingebed in de grote wereld, de grote geschiedenis en heeft er ontegensprekelijk invloeden en verbanden van ondergaan

Aan naamkunde, volksdevotie, ambacht en nering, volksverhalen en sagen,spreekwoorden, landschapsinrichting, wooninrichting, ontspanningsvormen, gebruiken, gewoonten, voorstellingen en tradities liggen feiten en maatschappelijke omstandigheden ten gronde.
Deze opsporen en bekendmaken, is een poging tradities en identiteit in hun juiste draagwijdte te kennen en”invented traditions” te ontmaskeren, hoe verlokkelijk deze ook mogen zijn en hoe gretig er ook aan wordt vastgehouden.

Heemkunde is een interdisciplinaire activiteit

Heemkunde doet zoals reeds gezegd beroep op en bedient zich van verscheidene wetenschappen. De Gouw Antwerpen wordt gedragen door 95 heemkringen en historische genootschappen en bestaan zoals zeer zeer veel culturele verenigingen uit vrijwilligers.
Gebruik makend van deelwetenschappen streeft de heemkunde historische werkelijkheid na! Is dit te moeilijk voor vele heemkundige vrijwilligers? Kunnen zij dit aan? Het massale werk dat door hen verricht wordt en de honderden neerslagen hiervan bewijzen van wel. Zonder te willen wegsteken dat aanscherpen van deskundigheid, zoals de bijscholing voor professionelen, een normale zaak is.
Vraagstellingen kunnen eveneens benaderd worden door een netwerk van heemkundigen en samenwerkingsverbanden van heemkringen. Zij bekwamen zich om de feiten van de Grote en de Kleine geschiedenis te kennen en te begrijpen.
In de 21^ste eeuw bakent een heemkring zijn studie- en werkterrein af. Sinds het nieuwe erfgoedregiem wordt er door professionelen met dure woorden veel gesproken over veelal technische aspecten i.v.m. erfgoed. Wij heemkundigen blijven geboeid werken aan inhoud en finaliteit van de geschiedenis van een streek en haar bewoners.
Binnen het spanningsveld dat bestaat tussen heemkundigen-vrijwilligers en professionelen wordt vandaag met mondjesmaat toenadering gezocht en hier en daar zien we reacties die het werk van de heemkundige waarderen. Het colloquium I in 2006 ingericht door de Gouw Antwerpen was hiervan en getuigenis.

Heemkunde is een dynamisch gebeuren.

Heemkunde is niet: musealisering, evenement, naspelen, historische reconstructie, herbetekening en hergebruik voor ideologische agenda’s….maar wel het verleden bevragen op betekenis voor het heden. Heemkunde is de specifieke plaats waar men de relaties van de plaatsgebonden mens met het universum kan bestuderen. Het is de methode die verandering en ontwikkeling vaststelt, de betekenis der vernieuwing duidt en aldus een vernieuwende factor kan zijn.
Heemkunde is dan ook zeer actueel en levend, beweegt zich in de frontlijn en heeft in de 21^ste eeuw een nog actieve en belangrijke toekomst.

Bronnen - Heemkunde Gouw Antwerpen